Ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις. ΠΡΟΣΟΧΗ!

Νοσοκομειακή χαρακτηρίζεται μια λοίμωξη, όταν συμβαίνει 48-72 ώρες μετά από την εισαγωγή του ασθενούς στο νοσοκομείο ή και 5 ημέρες μετά τη έκδοση του εξιτηρίου.

Στη χώρα μας, αλλά και στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες, καταγράφεται μικρότερη ή μεγαλύτερη αύξηση των λοιμώξεων από μικρόβια που εμφανίζουν αντοχή στις διάφορες ομάδες των αντιβιοτικών. Η μικροβιακή αντοχή αποτελεί σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας, καθώς αυξάνει το κόστος περίθαλψης, την ανάγκη αλλά και το χρόνο παραμονής των ασθενών στο νοσοκομείο. Σχετίζεται επίσης με αποτυχία της θεραπείας και αυξημένα ποσοστά θνησιμότητας στο νοσοκομειακό περιβάλλον. Υπολογίζεται ότι 25.000 άνθρωποι καταλήγουν κάθε χρόνο στην Ε.Ε. από μικροβιακές λοιμώξεις που οφείλονται σε πολυανθεκτικά μικρόβια.

Ιδιαίτερα, τα τελευταία χρόνια έχουν εμφανισθεί παθογόνα μικρόβια στο νοσοκομειακό περιβάλλον που εμφανίζουν αντοχή σε όλα τις διαθέσιμες κατηγορίες αντιβιοτικών και για το λόγο αυτό χαρακτηρίζονται ως «παν-ανθεκτικά». Το φαινόμενο αυτό οδήγησε τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) να προειδοποιήσει πως οδεύουμε προς μια «μετα-αντιβιοτική εποχή», δηλαδή μία εποχή στην οποία τα αντιβιοτικά δεν θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη μάχη κατά των λοιμώξεων.

Δυστυχώς, τέτοια μικρόβια, όπως τα ανθεκτικά στελέχη κλεμπσιέλλας, ακινετοβακτηρίου και ψευδομονάδας, συχνά προκαλούν σοβαρές λοιμώξεις και στη χώρα μας. Για τα μικρόβια αυτά, δεν αναμένεται να κυκλοφορήσουν νέα δραστικά αντιβιοτικά πριν την επόμενη δεκαετία.

Τα κυριότερα είδη νοσοκομειακών λοιμώξεων είναι: 
-Η νοσοκομειακή πνευμονία, που παρατηρείται κυρίως σε κατακεκλιμένους ασθενείς. Βασικοί προδιαθεσικοί παράγοντες είναι η μηχανική υποστήριξη της αναπνοής, η τραχειοστομία, η ανεπαρκής κινητοποίηση του ασθενούς, η ελλιπής παροχέτευση των βρογχικών εκκρίσεων και τα χρόνια εξαντλητικά νοσήματα.
-Οι ουρολοιμώξεις, που οφείλονται στην παρουσία ουροκαθετήρα. Στους προδιαθεσικούς παράγοντες συγκαταλέγονται η πλημελής αντισηψία κατά την τοποθέτησή του καθετήρα, η μη έγκαιρη αντικατάστασή του, η ελλιπής φροντίδα του, και η στάση στη ροή των ούρων.
-Η σηψαιμία, που συσχετίζεται κυρίως με την παρουσία περιφερικού ή κεντρικού καθετήρα, που, ως ξένο σώμα, ευνοεί την εγκατάσταση και πολλαπλασιασμό των μικροοργανισμών.
-Οι λοιμώξεις των χειρουργικών τραυμάτων και των εγκαυμάτων

Η αντοχή των μικροβίων στα αντιβιοτικά είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα της υπερκατανάλωσης των υπαρχόντων αντιβιοτικών. Είναι όμως σε ένα βαθμό και αποτέλεσμα των δυνατοτήτων της σύγχρονης ιατρικής, που επιτρέπει την επιβίωση ασθενών με βαριά νοσήματα αλλά παράλληλα οδηγεί σε μακρόχρονες νοσηλείες σε ειδικές μονάδες και σε χορήγηση αντιβιοτικών για μεγάλα χρονικά διαστήματα.

Τα τελευταία χρόνια, η αντοχή αυτή των μικροβίων εξαπλώνεται σε περιοχές στις οποίες δεν υπήρχαν προηγούμενα εξαιτίας της αυξανόμενης μετακίνησης ατόμων για λόγους τουριστικούς, επαγγελματικούς, ιατρικούς ή οικονομικούς. Χαρακτηριστικά, ο ιατρικός τουρισμός είναι ένας σημαντικός παράγοντας διασποράς ανθεκτικών μικροβίων. Άνθρωποι από τις αναπτυγμένες χώρες συχνά μετακινούνται προς τις αναπτυσσόμενες χώρες αναζητώντας γρήγορη και φθηνή ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Το 2012 μόνο, υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 1.600.000 Αμερικανοί ταξίδεψαν, ειδικά σε Ασιατικές χώρες, για ιατρικούς λόγους. Στις χώρες αυτές πολλοί ασθενείς αποκτούν ανθεκτικά μικρόβια, τα οποία έπειτα μεταφέρουν στις χώρες από όπου προέρχονται.
Η διασπορά σε πολλές χώρες της Ευρώπης πολυανθεκτικών βακτηρίων συχνά συσχετίζεται με μετακινήσεις ασθενών-φορέων με ιστορικό προηγούμενης νοσηλείας σε χώρες όπου ενδημεί ο συγκεκριμένος τύπος αντοχής. Αξιοσημείωτο είναι ότι κάποιος μπορεί να συνεχίζει να είναι φορέας για διάστημα μεγαλύτερο των 6 μηνών!

Από τη στιγμή που η συχνότητα των ανθεκτικών στελεχών περάσει ένα κρίσιμο όριο, η διασπορά τους είναι πλέον μη αναστρέψιμη και καταγράφεται εξάπλωση στην κοινότητα, στο περιβάλλον και στην τροφική αλυσίδα.
Επομένως είναι απαραίτητη η έγκαιρη λήψη μέτρων για τον περιορισμό της εξάπλωσης της αντοχής. Η χρηστή διαχείριση των αντιβιοτικών, η εφαρμογή μέτρων ελέγχου των λοιμώξεων, η έγκαιρη ανίχνευση από το κλινικό εργαστήριο του νοσοκομείου τόσο των ασθενών με λοίμωξη όσο και των ασθενών «σιωπηλών φορέων» των πολυανθεκτικών μικροβίων είναι μερικά από αυτά.
Επίσης σημαντικό είναι, οι επισκέπτες των ασθενών, να προσαρμόζονται στους αυστηρούς κανόνες λειτουργίας των νοσοκομείων και ειδικά των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας. Ακόμη και στους απλούς θαλάμους το νερό μιας ανθοδέσμης μπορεί να είναι η εστία ανάπτυξης ψευδομονάδας. Με τις ενέργειες τους οφείλουν να προστατεύουν το αγαπημένο τους πρόσωπο, αλλά και να αυτοπροστατεύονται.

Πηγές: κ. Καθ. Α. Τσακρής, Ασκληπιακό πάρκο Παν. Αθηνών.